İyi İşler İçin Mutfak Önemli!

Bu yazının sistemle, sınavla, puanla alakası yoktur. Lütfen büyük beklentiye girmeyelim. Merak edilen ve sıkça sorulan bir konuya açıklık getirmek için kaleme alınmıştır.

Damardan giriş yapalım o zaman...

Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemine dair sağlam analizler yapabilmenin ilk koşulu, sağlam bir veritabanına sahip olmak ve bu verileri nasıl kullanacağınızı bilmekten geçer. Veri madenciliği merakınız var ve rakamlarla oynamayı seviyorsanız çok spesifik dosyalara, çok ilginç çalışmalara imza atarsınız. Meraklısı olmayanlar için ise sıkıcı ve gereksiz çalışmalar tabi...

Uzun yıllar gözlemlediğiniz, sadece gözlemlemekle kalmayıp bizzat yaşadığınız bir sürecin bütün alengirli ara sokaklarını, bütün kaçamak yollarını ve bütün kestirmelerini bilmezseniz zaten ayıp etmiş olursunuz. Koca mesleki hayatınızı heba etmiş sayılırsınız. Sisteme bakışınız sıradan bir aday ya da sıradan bir uzman düzeyindeyse bu bakış açısıyla çok da analitik sonuçlar elde edebilmeniz mümkün olmaz. Tabi bu biraz ilgi, biraz da yetenek işidir.  

Mesleki rehberliğin ülke sathında kendini konumlandırdığı yer, daha çok "sınavdan önce ne yiyelim, ne kadar uyuyalım, soruları cevaplamaya nereden başlayalım, kaç saat çalışalım vs." gibi duruma ve kişiye göre değişkenlik arzeden bir alana sıkışınca, teknik bilgiler üzerinden kariyer planı yapmak isteyenlerin beklentileri cevapsız kalabiliyor.

Yukarıda dillendirdiğim sorular da rehberliğin konusu elbette. Ancak adaylar bu önemli süreçte somut veriler üzerinden teknik bilgiye de fazlasıyla ihtiyaç duyuyorlar. Hatta burada şu eleştiriyi de yapmak zorundayım; Adaylar bazen kantarın topuzunu kaçırıp sadece teknik bilgi üzerinden kariyer planı yapıyorlar ve bu da büyük tercih hatalarına yol açıyor. Çünkü bu sefer de bireysel farklılıkların ötelendiği, sadece sayısal veriler üzerinden bir gelecek tasarımı okulda ve yaşamda mutsuz, keyifsiz bireyler olarak karşımıza çıkıyor. Tercih tekniği ile tercih etiğini, hatta tercih estetiğini harmanlamamız gerekiyor.

Özetle bir üst paragrafta şunu diyorum; Sadece puana ve sıraya bakarak tercih yapmayın, kendinize de bakın, seçmek istediğiniz mesleğe de...

Yine çok ağır ve ağdalı cümleler kuruyorum, nereye bağlanacak ben de bilmiyorum. Hayırlısı..!

Veriler demiştik. Evet!

Veriler çok önemli. Mesleki rehberliğin kankası olan teknik rehberliğin dayanağı veriler...

Mesleki rehberlikle ilgilenen bi dünya uzman olunca ben daha çok bunlarla, verilerle uğraşmayı seviyorum. Paranoya düzeyinde diyebilirim. Manyakça bir sevgi ve muhabbet. Saatlerce başından kalkmadan rakamlarla güreş tutmak falan gibi bir şey yaptığım iş...

Peki bu veriler nereden elimize geçiyor?

Hemen şimdi "içeride adamın vardır sana uçuruyorlardır çakal" diyenleri duyar gibiyim. Genelde bu tür işlerde böyle yargılar yaygındır...

Mesleki yaşantımın hiç bir döneminde içeride, dışarıda, sağda, solda, önde, arkada hiç bir kişi veya kurumla çalışmadım, buna gerek de duymadım. Yasal olmayan hiç bir veri kaynağının peşine düşmedim hatta selam bile vermedim.

Üzerinde çalıştığım ve bir şekilde adam edip, ete kemiğe büründürerek paylaştığım her veriyi, istisnasız her veriyi kamuya açık kaynaklardan ve iletişim içinde olduğum öğrencilerimden temin ettim. Web erişimine sahip herkesin bir tık ile ulaşabilecekleri veriler bunlar.  

MEB, ÖSYM ve YÖK her yıl yapılan sınavlarla ilgili çeşitli istatistik bilgiler paylaşır. İşte çalışmalarıma kaynaklık eden tüm bilgileri bu üç resmi kurumun kamuya açık yayınlarının derlenmesiyle ve düzenlenmesiyle elde ediyorum. Tüm bunları daha anlaşılır ve daha kullanılır formlara dönüştürüyorum.  Hepsi bu..!

İyi bir bilgisayar kullanıcısı olduğum söylenir. Resim dosyasından Excel'e veri dönüştürebildiğim anlar vakidir. Hani iğnenin deliğinden geçirmek tabiri vardır ya; işte öyle. Nerde işe yarar bir veri görsem, onu alır, harmanlar, diğer verilerle birleştirir, sinekten yağ çıkarırım. O derece... 

Digital programlar uzun zaman ve emek gerektiren işleri çok daha kısa sürede halletmek için birebir. Elle 6 ayda yapabileceğiniz ve doğruluğu tartışılacak işleri, bir kaç saat içinde yayınlanabilir hale getirirsiniz. Obsesiv-Compulsiv bir yanınızın da olması gerekir. Zira bu yanınız sizin mükemmelliyetçi takıntılarınızdır. O olmadan da olmaz...

Kendim için hazırladığım veri ve raporları sadece kendime saklamak gibi bir egom da çoğunlukla olmadı. Paylaşmanın hazzını bir kere aldın mı, bir daha da bu paylaşımlardan vazgeçemezsin. Varlığına, bilgisine ve yerine dair özgüveni olan insanlar paylaşmayı severler ve bunu benlikleri için bir tehdit olarak algılamazlar.

Acizane yapmaya çalıştığım veri ve raporları da finansal bir döngüye dönüştürmeyi hiç bir zaman aklımdan geçirmedim. Zira bu işler para ile yapılmaz ve para ile yapıldığında da olayın efsunu dağılır.

Farklı düşünenler olabilir ama ben bu kanaatteyim. Dua edenlerimiz bol olsun, yeter. Bazen hoşa gitmeyen veriler yayınlayınca beddua da almıyor değiliz. Onların da canı sağolsun...

Ne çok kendimden bahsettim.

Sıkıcı bir yazı olduğundan eminim ama bu verilerin temini ve paylaşımını merak edenlere böyle bir bilgiyi vermem gerekiyordu...

Bu arada yıllardır sağlam bir ekip ve uzman bir kadro ile de çalışıyor olmanın verdiği bir güven duygusu var tabi... Takım arkadaşlarım da bu verilerin arka planındaki görünmez kahramanlar ve her birine ayrı ayrı teşekkür ediyorum. Az beyin jimnastiği yapmıyoruz onlarla...

Umarım aday öğrencilere hep haz yaşatacak bilgiler hazırlarız. Gerçeklikten kopmadan, istatistiğin ayak oyunlarına dalmadan...