Nur Topu Gibi Bir Sonucunuz Olsun!

YGS'ler uygulandığında ve soruların bir önceki yılla yakından uzaktan ilgisi olmadığını görünce "Hadi bakalım! Çık şimdi işin içinden" diye içimizden geçirdik ve sonuçlar açıklandığında da acı gerçekle karşılaştık. Sınavın kolaylığı barajı geçen aday sayısını artırdı ve nispeten bir önceki yıla oranla daha yüksek bir başarı düzeyi yakalanınca her yıl dengeli bir şekilde dağılan adaylar bu yıl belli bir aralığın içine toplandı. Bunu da metrobüs metaforu ile izah etmeye çalışmıştık, hatırlarsınız.

E! Toplansın ne var bunda?

Şu var...

Öğrenci bir hedef belirliyor. Örneğin diyor ki;

Ben Uludağ'da hukuk okuyacağım.

Ya da ben Eskişehir'de Basın-Yayın okuyacağım.

Bu bölümler geçen sene kaç puan ile almış?

Şu kadar puan.

Peki ben ne kadar soru cevaplandırırsam o kadar puana ulaşırım?

Türkçeden şu kadar, matematikten bu kadar...

Yani bir şekilde hedefine giden yolun taşlarını döşemeye başlıyor. Demekki diyor, şu kadarcık bir başarı gösterirsem bu yolun sonu oraya çıkar diyor.

E haklı da! Sonuçta bu sınavlar her yıl yapılıyor ve üç aşağı beş yukarı benzer değerler benzer adreslere götürüyor adayları aslında.

Sonra ne mi oluyor?

Bir sınav uygulanıyor ve öğrencinin kendine hedef belirlerken referans olarak kullandığı sınavlardan apayrı bir tablo çıkıyor karşısına.

E güzel! diyor.

Nasıl olsa geçen sene bilmem hangi dersten 40 yapan diğer bilmem ne dersinden 35 yapan buraya girebiliyormuş. Ben bu sene daha iyisini yaptım deyip hedeflediği bölümü cepte veya çantada keklik olarak görmeye başlıyor.

Puan açısından bir denge olsa aslında durum gayet güzel. Yani okulun sabit bir puanı olsa ve dense ki "şu puanı alan, bu bölüme yerleşir" dense, çok hoş bir durum aslında sınavın kolaylaşıp herkesin bol bol, gani, gani puanlar alması. Ama kazın ayağı öyle değil!

Peki nasıl?

Şöyle!

Sistem her sene taban puan ve taban sıraları var olan kontenjan ve tercih eden aday sayısına göre yeniden belirliyor. Aslında sistem de belirlemiyor, o programı o yılın tercih eden adaylarının başarısı belirliyor.  Yani her yıl el bitiyor ve kağıtlar yeniden karıştırılıp yeni el yapılıyor. Anlayacağınız şu an Boğaziçi Endüstri Mühendisliği de sıfır puan, Hacettepe Tıp da sıfır puan, Yozgat Büro Yönetimi de sıfır puan.

E hocam kılavuzda puanlar sıralar var. Onlara göre yerleşmiyor muyuz? Bu sene onlara göre seçmeyecek miyiz?

Hayır! Onlar sadece sizin akla uygun, gücünüzün sınırında doğru ve tutarlı tercih yapabilmenizi sağlamak için bilgilendirme yapmak amacıyla yayınlanmış önceki yıl verileri. Yani anlayacağınız onlar geçen yıl sizinle aynı yolun yolcuları tarafından kendiliğinden ortaya çıkmış taban puan ve sıralar. O halde siz de bu sene, seneye tercih yapacak adaylar için bir referans değeri oluşturacaksınız ve bu değerler ancak yerleştirme işlemi tamamlandığında belli olacak?

Madem o zaman belli olacak, ne anladım ben bu işten! Peki o zaman biz nasıl doğru tercih yapacaz hoca?

Puana bakmayacaksınız. Puan, özellikle bu yıl kesinlikle dikkate alınmaması gereken bir değişken ya da değer. Son yıllarda buna hep vurgu yapıyoruz ama dalgalı bir hesaplamanın olduğu arka arkaya iki yılda daha fazla önemsenmesi ve dikkat edilmesi gereken bir konu

Neden puana bakmayacaz?

Çünkü sizdeki puan kılavuzdaki puan değil. Antik çağın ünlü bir düşünürünün dediği gibi aynı ırmakta iki kez yüzülemiyor. Zira o ırmak artık o ırmak değil, suyu akmış gitmiş, siz de geçen yılki siz değilsiniz, hücreleriniz full yenilenmiş. O bakımdan...!

Biraz daha açalım konuyu...

Elinizi cebinize attınız ve nereden geldiğini ve ne olduğunu bilmediğiniz bir para buldunuz. Hani olur ya gardroptaki eski ceketin iç cebinden çıkan ve bizleri sevindirik eden o para gibi bi para... Üzerinde 100 diye bir rakam var ama bu Dolar mı, Euro mu, Yen mi, Pezeto mu, Dinar mı? zerre fikriniz yok. Kim koydu? onu da bilmiyorsunuz ki açıp bi sorasınız. Yani aslında paranın rakamsal olarak kaç para olduğunu biliyorsunuz da değeri, ederi konusunda bir fikriniz yok.

Şimdi bu paranın size nasıl bir şey alabileceğine dair bir fikriniz var mı? Sanmıyorum. Düşünün hamburger menü alacaksınız ama çebinizdeki paranın bunu alıp alamayacağına dair en ufak bir fikre sahip değilsiniz. Belki de hamburgercinin o günkü cirosuna eşit bir para ve siz bunu da bilmiyorsunuz.

İlk iş ne yaparsınız? Hemen bir döviz bürosuna gider o parayı ederini ve değerini bildiğiniz bir başka para birimine dönüştürürsünüz. Ve bilirsiniz ki artık benim cebimdeki pezeto'nun finansal karşılığı şu ve bana bir akıllı telefon dahi alabilir mesela...

İşte puan henüz döviz bürosuna götürülmemiş para gibi bir şey. Onu bir döviz bürosuna götürerek, yani bir önceki yılın puanına eşdeğerini öğrenerek ancak anlamlı hale sokabilirsiniz.

Peki var mı puanı bozdurabileceğiniz bir döviz bürosu? Yok!

Var belki ama uzmanlık gerektiren bir iş olduğu için az sayıda ve erişimi de çok zor. Ülke genelinde bu işi sağlıklı yapabilecek kendini manyakça bu işe adamış bir kaç uzmanın dışında puan denkleştirmesini yapabilmek çok kolay değil. Keşke ÖSYM yapsa da öyle verse mesela ama yapmıyor.

O halde n'apcaz hocam kurbanın olayım..!

İşte bu para gibi anlamsız ve değeri belirsiz olmayan, her yıl daha benzer çıkabilen bir değere odaklanacaksınız. Sıralamaya.

Unutmayın! Puan değil sıralama. Puan değil sıralama. Puan asla değil sıralama... Bu cümleyi tercih bitene kadar her gün 5 vakit kendi kendinize tekrarlayın. Puan değil sıraaaa...!

Sırada her şey denk mi yani?

Tabi ki değil. Ancak en azından puan gibi büyük sürprizler ve hayal kırıklıkları yaşatmayacak size. Hedef olarak belirlediğiniz Uludag Hukuk kaçla alıyor? Atıyorum 15 bin ile siz kaçlardasınız 14 binlerde. E hadi hayırlı olsun. Böyle bir değer.

Tabi köklü değişimler yaşanmıyor mu? Elbette yaşanıyor. Ama standartlaşmış, stabil hale gelmiş devlet üniversitelerinde böyle çok hareketlenmeler yaşanmıyor.

Peki yazının başında bizi tedirgin eden mevzu ne?

Aday öğrenci, okulun puanına veya sırasına göre bir "net" hedefi belirlemiş ve onu da fazlasıyla sınavda yapmış. Ancak çıkacak sonuçlara göre elde edilen bu fazladan netlerle bile o hedeflenen sıralamaya ulaşamayacak olma. Bu bizi deli ediyor.

Sınavın arka arkaya iki yıl standart olması gerektiğini işte bu yüzden istiyor ve bu yüzden kızıyoruz sistemin teknik heyetine.

Fark olmaz mı? Olur tabi. Bir yere kadar bunu tolere edebilmek mümkün ama anlamlı farklar oluşunca iş zıvanadan çıkıyor. Düşünün! YGS de sizin puan aralığınıza hiç hesapta olmayan fazladan 100 bin kişilik bir kitle girdi. Her biri rakip sonuçta.

LYS'lerde bu boyutta olmaz tabi rahat olun ama yine de az da olsa yığılmanın yaşanmasını bekliyoruz. Özellikle TM ve TS puan türleri için bu yığılmalar anlamlı olabilir.

Her neyse!

Şimdi puan, muan hesaplamayın. Sıraya, mıraya bakmayın. Moraliniz bozulmasın. Ultrason teknolojisinin sağlık sektöründe yaygın olarak kullanılmadığı dönemlerde her doğum bir sürpriz olarak yaşanırdı. Mavi renkli bilumum bebek kıyafetleriyle ev donatılır, nur topu gibi bir kız çocuğu dünyaya geldiğinde de bütün kıyafetler pembe renkle yeniden dizayn edilirdi.

Bu sene de sınav sonuçları, o eski dönemlerdeki keyifli doğum sürprizleri gibi olsun. 18 Temmuza kadar sabredin...

Yeter ki sizin canınız sağ olsun ve size bir şey olmasın...